‘’Onze jeugd heeft tegenwoordig een sterke hang naar luxe, heeft slechte manieren, minachting voor het gezag en geen eerbied voor ouderen. Ze geven de voorkeur aan kletspraatjes in plaats van training… Jonge mensen staan niet meer op als een oudere de kamer binnenkomt. Zij spreken hun ouders tegen, houden niet hun mond in gezelschap, … en tiranniseren hun leraren. ‘’ (Socrates, c.a. 470-399 v. Chr.)
Grappig eigenlijk, dat dit soort uitspraken schijnbaar al jaren te horen zijn. De ouderen van nu waren in hun jongere jaren blijkbaar ook deze opstandige groep pubers, met naar het schijnt weinig respect of eerbied voor de ouderen van toen.
Zelf moet ik bekennen dat ik in mijn omgeving weinig merk van dit maatschappelijke fenomeen. Ouderen – met uitzondering van opa en oma – worden aangesproken met u, en wanneer er hulp nodig is, is er altijd iemand in de buurt om deze te bieden. In de stiltecoupé die ik frequent bezoek, valt op dat men eerder gehoor geeft aan het verzoek tot stilte van een persoon op leeftijd dan van een jongere reiziger. Mensen met een aantal jaartjes meer hebben aanzien, weten hoe het moet en hebben alles al een keer gezien.
Toch bespeur ik ook een keerzijde aan het gezien worden als ‘bejaard’. Hoewel er respect is en ontzag voor levenservaring lijkt er ook een soort van zwakte te zijn, een gevoel van ‘Ah gossie, wat een lieve mevrouw/meneer.’ Dit staat mijns inziens los van het werkelijke karakter van de desbetreffende persoon. Natuurlijk is het zo dat, wanneer men een bepaalde leeftijd heeft bereikt, niet alles meer zo werkt als in het lichaam van een 20-jarige. Een zekere kwetsbaarheid is vooralsnog onlosmakelijk verbonden met het verstrijken der jaren. Desalniettemin heb ik het idee dat dit – vaker dan noodzakelijk – het gevoel opwekt dat de desbetreffende heer/mevrouw daarom op de een of andere manier zielig is of hulp nodig heeft bij iedere onderneming.
Nou kan ik mij uiteraard goed voorstellen dat enige assistentie in sommige situaties en bij sommige personen gewenst en ook zeer welkom is. De keerzijde is echter dat wanneer we standaard alle ouderen door deze bril bekijken, we een meerderheid van deze groep tekort doen. Het lijkt mij ontzettend vervelend wanneer je op een gegeven moment niet meer helemaal voor vol wordt aangezien, en dat je door je leeftijd in een kwetsbare en hulpbehoevende rol wordt geduwd. Het respect en de eerbied voor levenservaring is gerechtvaardigd, het generaliseren naar een afhankelijke bevolkingsgroep niet. De term ‘bejaard’ mag een gevoel van trots opwekken, bewondering voor het bereiken van een hoge leeftijd. Het is misschien wel goed om af en toe te bedenken dat de ouderen van vandaag vroeger ook de opstandige jeugd van toentertijd waren, en dat er, zo af en toe, best nog wel wat van die rebelsheid over blijft.
Lisa Schutte