Je ouder voelen dan je bent. Herkenbaar. Of je nou 28 bent of 57, er zijn dagen of zelfs weken waarin je energie en je gedrag in je eigen beleving niet helemaal passen bij iemand van jouw leeftijd. Doorgaans komt de scherpte en de drive wel weer terug. Het omgekeerde – jezelf jonger voelen dan je bent – gebeurt gelukkig ook wel eens, dus bij de meeste mensen is er sprake van een soort cyclisch evenwicht.
In het zoeken naar werk speelt leeftijd vaak een rol, met name in de perceptie van wat iemand nog kan of wil. Vrijwel elke sollicitant van boven de 50 jaar, die ik zie en hoor, benoemt leeftijd als een obstakel. Een negatieve connotatie, een rem op ontwikkelbaarheid en mogelijkheden. Hiermee zetten zij zich vaak zelf op achterstand, ze geven het idee aan de ander dat afbouwen, minderen en op termijn stoppen de centrale thema’s in de komende jaren worden. Voor een werkgever geen aantrekkelijk perspectief.
Toen ik afstudeerde onderzocht ik het verband tussen jezelf ouder voelen en de wijze waarop je omgaat met positieve en negatieve informatie. Uit dat onderzoek (en uit de onderzoeken waar ik op voortbouwde) kwam naar voren dat mensen naarmate ze hun toekomstperspectief beperkter zien worden, zich vooral gaan richten op het positieve, dat wat er nog is en wat ze belangrijk vinden. Zoeken naar veiligheid en zekerheid dus. Negatieve of prikkelende informatie wordt naar de achtergrond verdrongen. Een effect hiervan is dat in gesprekken die gaan over het veranderen van werk, iets nieuws leren, of in een andere, onbekende omgeving terecht komen de vraag ‘Hoeveel carrièrejaren heb ik nog voor de boeg?’ bepalend is voor de manier waarop daarmee omgegaan wordt. Is het antwoord op die vraag ‘nog heel veel jaren’ dan zal iemand anders over zichzelf praten dan wanneer het antwoord ‘heel weinig jaren’ is, ook al kan het in beide gevallen om dezelfde periode van bijvoorbeeld 5 jaar gaan. Dat is de perceptie aan het werk.
Recent werd ik door een collega op een artikel gewezen waarin wordt beschreven hoe jezelf ouder voelen dan je werkelijke leeftijd verbonden wordt aan een grotere kans om in het ziekenhuis te belanden. Een nogal serieuze bevinding, maar stevig onderbouwd in het artikel http://www.apa.org/news/press/releases/2016/02/feeling-older.aspx
De verbindende en verklarende redenen waarom dit verband bestaat werden gevonden in de gevoelens van depressie en een slechtere gezondheid, die sterk samenhangen met jezelf ouder voelen dan dat je werkelijk bent.
Beide onderzoeken lijken zeer te verschillen in doel (informatieverwerking versus gezondheid), kwaliteit en omvang en laten oppervlakkig beschouwd wellicht een schijnbare tegenstelling zien (meer focus op positieve informatie versus gevoeligheid voor depressie). Toch wordt in beide gevallen duidelijk dat je ouder voelen veel doet met je perceptie van de wereld en daarmee ook met het beeld dat anderen van je hebben als ze je horen en zien. De perceptie van je eigen leeftijd is geen vast gegeven. Ben je ouder en op zoek naar werk, vergroot dan je horizon. Denk na over je toekomst in termen van wat nog allemaal zou kunnen en vermijd nadruk te leggen op wat waarschijnlijk niet meer lukt. Het vergroot je kansen op de arbeidsmarkt aanzienlijk en je doet je eigen welbevinden recht.
Ton Modderman