Over de organisatieadviseur. Daar wil ik over schrijven of is het misschien over spreken. Ja, ik zeg er wel iets over. Maar dan geschreven. Niet te moeilijk natuurlijk. Toegankelijk. En dat je er iets mee kan. Al is het maar om er op terug te vallen. Voor collega’s en voor mensen die een adviseur overwegen. Het is niet erg dat het standards zijn, want die onthoud je dan gemakkelijk. Standards zijn gemakkelijk toe te passen in de dagelijkse praktijk.
In de vorige column schreef ik over adviseren op drie niveaus: het strategisch niveau, het samenwerkingsniveau en het individueel domein.
Als je als organisatieadviseur de betrekkingen tussen mensen onderzoekt of bespreekt in het licht van hun werk en van daaruit probeert te adviseren of te helpen, dan is dat werken op het samenwerkingsniveau. Samenwerken doe je met collega’s, met medewerkers waaraan je leiding geeft of met je leidinggevende. Dit samenwerken betreft interne relaties. Met andere bedrijven, deskundigen of adviseurs werk je ook samen. Evenals met klanten. Dan is samenwerken georiënteerd op externe relaties.
Samenwerkingsrelaties, intern of extern bepaald, worden bepaald door de logica van specifieke en minder specifieke fenomenen. De narratieven ofwel verhalen geven houvast in de beoordeling van de samenwerking. Met de verhalen die beklijven krijgt de onderlinge band waarde of geven we richting aan ons gevoel over wat er is op het betrekkingsniveau en hoe we de samenwerking ervaren.
Objectief blijven of bewuste aandacht voor de dynamiek tussen mensen in werksituaties vraagt meer specifiek openheid, aandacht voor de ander en minstens verdieping of voortdurend onderzoek naar de werkelijkheid over dat samen werken. Minder specifiek maar eveneens van belang is tijd nemen voor elkaar, samen dingen doen en weer heel iets anders, bijvoorbeeld persoonlijke presentatie. Uiterlijk doet meer bij samen zijn dan je denkt. En uiterlijk heb je voor een belangrijk deel in eigen hand.
In de praktijk van mijn vak werk ik met balans maken op overeenkomsten versus verschillen die je kunt benoemen en uitwerken tussen mensen. Dat kan het beste met een methode en overeenkomsten geven eerder gemak, comfort en stabiliteit. Bij genoeg overeenkomsten kun je de verschillen die je ervaart beter verdragen. Hetzelfde zijn geeft acceptatie, band en rek. Verschillen helpen bij leren, vernieuwen en verbeteren.
Naast genoemde eigenschappen speelt taal een logische hoofdrol op het afstemmingsniveau tussen mensen. Taal heeft naast inhoudelijke aspecten ook een fysieke kant. Met taal hebben we invloed op elkaar als we dat instrument bewust trainen, bewust toepassen en mooier maken.
…het familiebedrijf
Samenwerken gaat daar veelal om loyaal zijn aan familiewaarden die ongeschreven zijn of juist doctrine waarmee wordt geschermd. Gezonde of goede sociale verhoudingen binnen dergelijke bedrijven zijn snel afhankelijk van het effectief scheiden van bezit en functie. Bezit is niet hetzelfde als geschikt zijn voor iedere taak of belangrijke functie in bijvoorbeeld de stuurstructuur. Taakduidelijkheid en functiebeschrijvingen zijn schaars bij familiebedrijven, maar helpen concreet de samenwerking. Gestructureerd overleg is een multiplier bij samenwerking, maar wil cultureel niet echt bij familiebedrijven
…het middenbedrijf
Het middenbedrijf is gemakkelijk werkgericht en op haar economie georiënteerd. Besturen en leidinggeven hebben gemakkelijk een klassiek karakter, gericht op regels, aanpassing en controle.
Aandacht en ruimte voor meer persoonlijke autonomie en daarmee soft items passen bij hedendaagse generatiedynamiek, nieuwe waarden als vrije tijd maar ook schuivende maatschappelijke thema’s of engagement maken hier samenwerken losser, directer en vrijer. Dat wringt nog vaak. Binnen generaties lukt het beter dan tussen generaties in het middenbedrijf. Op dit aspect is verbetering gemakkelijk, maar kennis op dit terrein is wel een voorwaarde.
…grote of complexe organisaties
Eerder schreven wij dat grote organisaties lijken te willen veranderen van regelsystemen in betrokken waardensystemen waarin bijvoorbeeld een start-up mentaliteit wordt geadviseerd voor jonge deelnemers aan een nieuwe cultuur. Samenwerken is een functie van identiteit, persoonlijke ambitie en meer intellect of culture ofwel openheid voor verandering of ontwikkeling van nieuwe technologie. Samenwerken is meer vrij laten, leren van elkaar en verschillend mogen zijn, omdat alles verandert en niets blijft. Arbeidsvoorwaarden bepaal je voor je het weet zelf. Leidinggeven is niet hip en verantwoordelijkheid heb je zelf.
Adviseren over samenwerken is in beweging. State of art adviseren over samenwerken gaat over minder beheersen, minder sturen en minder afstemmen. Meer vrijheid, autonome expertise en meer uitgesproken identiteit bij wat je samenbrengt als collega’s. Duidelijkheid maar beweeglijkheid in de eigen taak en rol gekoppeld aan voortdurend vernieuwen en verbeteren waarbij technologie het tempo bepaalt van de ontwikkeling van producten, diensten en de werkende mens binnen arbeidsorganisaties.
Samenwerken is een kunst met meer dan een praktische kant.
Meet the new boss, same as the old boss…
Anton de Boer CMC